Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nelerdir?
Antisosyal Kişilik Bozukluğu (AKB), geçmiş tıbbi ismiyle “sosyopatlar”, kişilerin sosyal yasalara ve normlara uymasında yaşadığı ciddi zorluklar, başka insanların haklarını sıkça gasp etme ve çoğunlukla empati yoksunluğuyla kendisini gösteren bir kişilik bozukluğudur. Çoğu zaman ergenlik döneminde ve bazen de çocukluk döneminde başlayan bu hastalık, yetişkinlik zamanında da devam eder. Antisosyal kişilik bozukluğunun sebepleri, belirtileri ve tedavi yöntemlerin neler olduğunu bu yazıda daha detaylı inceleyeceğiz.
Antisosyal Kişilik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde çoğu zaman çevresindeki insanlara karşı umursamaz tavırlar, duyarsızlık ve manipülatif davranışlar gösterebilir. Antisosyal kişilik bozukluğunun en yaygın belirtileri ise temelde şunlardır:
- Empati Eksikliği: Sosyopatlar, başka insanların ne hissettiklerini, duygularını anlamada oldukça zorlanırlar ve başka insanların çektiği acılar sosyopatları etkilememektedir.
- Sorumluluk Almakta Zorlanma: Toplumsal normları ve yasal yükümlülükleri direkt olarak hiçe sayarlar ve bu durumun sonucu olarak da kişisel yaşamındaki ilişkiler ve iş hayatı çoğu zaman ciddi sorunlara sebep olur.
- Manipülatif Davranışların Varlığı: Sosyopatlar, insanları kendi çıkarları için kullanmakta oldukça ustalardır. İnsanları dolandırmak, onlara yalan söylemek ve sahtekarlık yapmak onlar için oldukça normal davranışlardır.
- Suç Eğiliminin Olması: Dolandırıcılık, saldırganlık ve hırsızlık gibi yasalara aykırı olabilecek birçok davranış sergileyebilirler. Ayrıca, işledikleri suçlara karşılık herhangi bir pişmanlık duymazlar.
- İmpulsiflik: Herhangi bir plan yapmadan ani bir şekilde karar alabilirler. Bu ani değişiklikler, riskli sonuçlarla sonlanabilir.
- Şiddet ve Saldırganlık: Fiziksel şiddeti kullanmaya yatkın olabilirler ve bu da sık sık kavga etmelerine sebep olabilir.
- Duygusal İstikrarsızlık: Sosyopat kişiler, çoğu zaman duygusal açıdan dengesizlikler barındırmaktadır ve anlık olarak öfke patlamalarıyla karşılaşılabilir. Bu patlamalar beklenmedik bir anda ve ani bir şekilde gerçekleşir.
- İlişki Kurmada Zorluk Çekme: Uzun süreli insan ilişkileri kurmada zorlanırlar ve bu ilişkilerinde çıkarcı bir tarzda manipülasyon ve sömürü bulunmaktadır. Ayrıca, ayrılık durumlarında herhangi bir şey hissetmediklerinden ötürü bu onlar için bir olumsuzluk yaratmamaktadır.
Antisosyal kişilik bozukluğunun direkt olarak sebebi bilinmemektedir. Fakat çevresel ve genetik faktörlerin bu hastalık üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.
- Genetik Faktörler: Aile geçmişinde antisosyal davranışlara sahip kişilerin bulunması oldukça önemli bir risk faktörüdür. Genetik yatkınlık, bu hastalığın başlıca sebebidir ve nesilden nesile aktarılma ihtimali bulunmaktadır.
- Beyin Yapısı: Beynin duygusal açıdan karar verme ve düzenleme ile ilgili bölgelerinde işlevsel ya da yapısal olarak bir takım anormallikler gözükebilir. Prefrontal korteks ve amigdalada anormallikler en çok görülen kısımlardır ve buralarda oluşacak anormallikler duygusal tepkilerin kontrolünde sorunlar yaratabilir.
- Çocukluk Travmaları: Duygusal ya da fiziksel istismara uğramak, erken yaşta çocuğun ihmal edilmesi ya da bir takım travmalar bu hastalığın oluşmasında büyük önem taşımaktadır. Travma yaşayan kişiler, başka insanlara karşı güvende hissetmesini engelleyici özellikler barındırabilir.
- Aile Dinamiklerinde Dengesizlikler: Çocuğu ilgisiz bırakan ebeveynler, aile içi şiddet ve düzensiz disiplinin var olması bu hastalığın oluşmasındaki riski oldukça artırmaktadır. Aile ortamının kaotik ve düzensiz olması, çocuğun daha küçük yaşta davranış sorunlarının oluşmasını sağlayabilir.
Sosyopatlığın teşhisi, en başta psikiyatrlar tarafından değerlendirme ile yapılmaktadır. Uzman doktor, hastanın geçmişteki davranışlarını, var olan belirtilerini ve geçmiş aile öyküsünü değerlendirerek bir sonuca varmaya çalışır. Antisosyal kişilik bozukluğu tanısının koyulması için kişide var olan belirtilerin 15 yaşından önce başlamış olması gerekmektedir ve bu belirtiler de yetişkinlik halinde devam ediyor olmalıdır.
Antisosyal Kişilik Bozukluğunun Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisi oldukça zordur. Çünkü hastalar, neredeyse kendi sorunlarının farkında olmazlar ve bu da hastalığın iyileştirilmesinde en büyük engeldir. Fakat bazı yaklaşımlar ile hastalığın semptomları azaltılarak kişi iyileştirilmeye çalışılabilir.
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), bireylerin empati becerilerini geliştirerek dürtüsel davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Bu terapi sürecinde, hastalığa sahip olan kişinin düşünce davranışları ve kalıpları üzerinde derinlemesine çalışmalar yapılır.
- İlaç Tedavisi: Antidepresanlar ve duygudurum düzenleyicileri, öfke ile agresif davranışların azaltılmasında etkili birer yardımcı olabilir. Fakat, ilaç tedavisi çoğu zaman semptomlara odaklanmaktadır.
- Grup Terapisi: Diğer bireylerle etkileşim içerisinde bulunmak, sosyal becerilerin gelişimine katkıda bulunabilir. Grup ortamında diğer insanlara karşı saygı duymayı öğrenmek, hastalığı iyileşme yönünde davranış değişikliklerine yol açabilir.
- Aile Terapisi: Aile içindeki ilişkilerin düzenlenmesi ve bireylerin davranışlarının anlaşılması açısından faydalı olabilir. Aile üyelerinin bu durumu kavraması, destekleyici bir ortamın oluşmasına katkıda bulunabilir.
