Günümüzde psikolojik sağlığı korumak çeşitli durumların etkisiyle zorlu bir mücadele haline gelmiştir. Bilgi kirliliği, kültürel yapı ve toksik düşünceler gibi etkenler bireylerin farkında olmadan psikolojik sağlıklarına zarar veren davranışları alışkanlık haline getirmelerine sebep olabiliyor. Bunlar hakkında bilgi sahibi olmak demek bu alışkanlıklardan uzak durarak psikolojik sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir. Farkında olmadan psikolojik sağlınızı bozan 10 alışkanlık şu şekilde sıralanabilir:
1. Kendinizi Başkaları ile Kıyaslamak
Her birey, hayatının çeşitli dönemlerinde ve çeşitli durumlar karşısında kendisini başkaları ile kıyaslayabilir. Bu kıyaslamalar eğitim hayatınız, romantik ilişkiniz, arkadaşlarınız, işiniz ya da maddi durumunuz gibi birçok konu ile ilgili olabilir. Zaman zaman bu hareketi sergilemek her ne kadar yıpratıcı olsa da normal kabul edilebilir. Ancak kendilerini başkaları ile kıyaslamayı bir alışkanlık haline getiren bireylerin bu alışkanlıkları normal değildir.
Kendinizi başkasıyla kıyaslamak demek büyük bir ihtimalle sizin yaşadığınız olumlu ya da olumsuz deneyimlere, sizin bakış açınıza ya da duyulara yüklediğiniz anlamlara sahip olmayan bireylerle anlamsız bir yarış içerisine girmektir. Bu durum anlamsız olmasına ek olarak oldukça yıpratıcıdır ve uzun vadede psikolojinize zarar verir. Sağlıklı bir psikolojiye sahip olan bireyler genellikle kendilerini eşsiz ve kendilerine özgü gördükleri için kıyaslama yapma eğiliminde değildirler. Bu yüzden psikolojik sağlığınızın zarar görmemesi için kendinizi başkaları ile kıyaslamak gibi kötü bir alışkanlıktan uzak durmaya çalışın.
2. Sosyal Açıdan İzole Olmak
Sosyal izolasyon bir insanın sosyal çevresinde kimseyi barındırmaması ve tamamen içine kapanmasıdır. İçe kapanıklık elbette ki bir kişilik özelliğidir ve bazı insanlar için iyi bile olabilir. Ancak bu konuda aşırıya kaçmak ve bunu bir alışkanlık haline getirmek demek psikolojik sağlığın bozulması anlamına gelebilir. Sosyal açıdan izole olan bireyler genellikle bunu gönüllü bir şekilde yaparlar yani sosyalleşme fırsatlarını reddederek yalnız kalmaya devam ederler.
Dünyaca ünlü bir psikolog olan Julianne Holt-Lunstad tarafından yapılan araştırmalar ve açıklamalar alışkanlık haline getirilen ve aşırıya kaçan sosyal izolasyonun tıpkı sigara içmek gibi zararlı bir alışkanlık olabileceğini göstermiştir. Julianne Holt-Lunstad’a göre alışkanlık haline getirilen aşırı yalnızlık inme ve kalp krizi gibi sağlık problemlerini tetikleyebiliyor. Bu yüzden sosyal açıdan izole olmayı alışkanlık haline getirmeyin. Elbette ki yalnız kalmak istediğiniz zamanlar olabilir ama bu konuda ölçülü davranmaya ve gerekli durumlarda kendinizi sosyalleşmeye zorlamaya çalışın.
3. Sosyal Medyayı Düzenli Olarak Kontrol Etmek
Sosyal medya günümüzde neredeyse hepimizin hayatının önemli bir parçası haline gelmiştir. Ancak sosyal medyayı düzenli olarak kontol etmek demek sosyal medya bağımlısı olmak anlamına gelir. Böyle bir alışkanlığın ve bağımlılığın psikolojik sağlık üzerindeki etkileri oldukça yıkıcı olabilir.
Sosyal medya bağımlılığı, mavi ışıktan mustarip hale gelmenize sebep olabilir. Birçok ünlü psikoloğa ve doktora göre mavi ışık ile aşırı derecede temas etmek uyku döngüsünün bozulması gibi hem fiziksel sağlığı hem psikolojik sağlığı etkileyen durumlara sebep olabilir. Buna ek olarak sosyal medya ve burada maruz kalacağınız içerikler kendinizi muhteşem görünen medyatik kişilerle kıyaslamanıza ve dolayısıyla ilk maddede yer verdiğimiz kıyaslama alışkanlığına sahip olmanıza da sebep olabilir. Bu yüzden sosyal medyaya göz atma olayını bir alışkanlık ya da bağımlılık haline getirmekten kaçının. Unutmayın ki sosyal medyayı nadiren kullanan ve alışkanlıktan çok eğlence aracı gibi gören bireylerin psikolojisi daha iyi durumdadır.
4. İç Sesinizle Kendinize Olumsuz Şeyler Söylemeniz
Psikoloji alanında muhteşem çalışmalara imza atan ve bilişsel terapinin babası olarak kabul edilen Aaron Beck’e göre bir insanın iç sesi ile kendisine olumsuz şeyler söylemesi, kendisine yapabileceği en kötü şeylerden bir tanesidir. Bu durum bireyin kendisine zorbalık yapması olarak da adlandırılabilir.
Örnek olarak sürekli olarak iç sesiniz ile kendinize “Başarılı olamayacaksın.” ya da “Çirkinsin.” gibi şeyler söylemeniz kendinize zorbalık yaptığınıza işaret eder. Aaron Beck’e göre bu durum, depresyon gibi önemli psikolojik sağlık problemlerine yol açabilecek kadar tehlikelidir. Bu yüzden kendinize olumsuz cümleler kurma gibi bir alışkanlığınız varsa bu alışkanlıktan kurtulun ve mümkünse kendinize olumlu şeyler söylemeye çalışın. Unutmayın ki sürekli olarak maruz kaldığınız tek ses iç sesinizdir ve onun söyleyeceği şeyler sizi birçok açıdan etkiler.
5. Yeterince Uyumamak
Her birey hayatının çeşitli dönemlerinde ve bazı durumlar söz konusu olduğu zaman birkaç saatlik kısa uykularla idare etmek zorunda kalabilir. Bu durum her ne kadar sağlığa zararlı olsa da nadiren gerçekleşiyorsa tolere edilebilir. Ancak yeterince uyumamak bir alışkanlık yani yaşam tarzı haline gelmişse bu durum normal kabul edilemez ve kişinin yalnızca fiziksel sağlığını etkilemekle kalmayıp psikolojik sağlığını da bozabilir.
Amerikan Psikoloji Birliği ya da kısaltılmış diğer adı ile APA tarafından yapılan araştırmalar, yetersiz uykunun psikolojik bir yıkıma yol açtığını göstermiştir. Araştırmalara göre uykunun REM aşaması gibi aşamalar esnasında duygusal deneyimler düzenlenir ve stres seviyeleri normale indirgenir. Aslında yetersiz uyuduğunuz günlerde en küçük aksaklıkların bil sizi strese sokmasının ve öfkelendirmesinin sebebi de tam da bu durumdur. Bu yüzden psikolojik sağlığınızı korumak için yeterince uyumama alışkanlığından uzak durmanız gerekiyor.
6. Duyguların Bastırılması
Duyguların bastırılması, bir bireyin psikolojik sağlığını tamamen bozabilecek durumlar arasında yer alır. Ne yazık ki başta toplumumuz gibi duygusallığı güçsüzlük olabilen toplumlar olmak üzere çeşitli etkenler bireylerin duygularını bastırmalarına sebep olabiliyor. “Erkekler ağlamaz.” ya da “Güçlü insanlar depresyona girmez.” gibi çeşitli kalıplaşmış, toksik ve yanlış algılar yüzünden bireylerin duygularını bastırması söz konusu olabiliyor.
Dünyaca ünlü bir psikolog olan Susan David’e göre sağlıklı bir psikolojiye sahip olmanın temel kurallarından bir tanesi psikolojik esneklik yani olumlu ya da olumsuz tüm duyguları kucaklayabilmektir. Bastırılan duygular bireye stres, anksiyete ve hatta depresyon olarak geri dönüp psikolojik sağlığının bozulmasına sebep olabilir. Olumlu ya da olumsuz fark etmeksizin özellikle de güçlü duygularınızı bastırmayın. Unutmayın ki duygularınız değil duygularınıza yüklediğiniz anlamlar sizin kim olduğunuzu gösterir ve “Güçlü insanlar ağlamaz.” gibi algılar tamamen yanılgıdan ibarettir.
7. Her Şeyi Kontrol Etmeye Çalışmak
Her şeyi kontrol etmeye çalışmak ve bunu bir alışkanlık haline getirmek kontrol bağımlılığına işaret eder. Kontrol bağımlısı olan bireylerin psikolojileri hem kontrol bağımlılığından dolayı sergileyecekleri davranışlar sonucunda alacakları geri bildirimlerle hem bu durumun iç dünyalarına olan yansıması ile psikolojik açıdan zarar görebilirler.
Her şeyi kontrol etmeye çalışma arzusu ne yazık ki genellikle hayal kırıklığına sebep olur. Buna ek olarak gerçekten de her şeyi kontrol edebilseniz ve bunu bir alışkanlık haline getirseniz bile çevrenizdeki insanların sizi değerli ya da şefkatli biri gibi görmek yerine bir otorite gibi görmeye başlamaları ile yalnızlaşabilir ve psikolojik açıdan zarar görebilirsiniz. Bu yüzden her şeyi kontrol etmeye çalışmak gibi bir alışkanlığınız varsa bundan kurtulmaya ve mümkünse bazı şeyleri oluruna bırakmaya çalışın.
