Tükenmişlik sendromu, ilk kez 1974 yılında Psikolog Herbert Freundenberger tarafından tanımlanmıştır. Dünya sağlık örgütü ise tükenmişlik sendromunu mesleki anlamda ortaya çıkan stresin yönetilememesi şeklinde tanımlamıştır. Tükenmişlik sendromunda stresin meydana çıkma sebebi iş kaynaklı olsa da bu durum bireyin sosyal hayatını ve kendisine karşı bakış açısını bile etkileyebilir. Tükenmişlik sendromu, ağır depresyon gibi ölümcül olabilen psikolojik problemlere bile yol açabilir. Bu yüzden tükenmişlik sendromu hakkında bilgi sahibi olmak, durumu önceden tespit etmek ve iyileşmek adına harekete geçmek oldukça önemlidir.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Tükenmişlik sendromu, normal kabul edilen stres ve yorgunluktan oldukça farklıdır. Her birey zaman zaman iş hayatında stresli dönemler yaşayabilir ve bu stresten dolayı olumsuz duygu ya da durumlarla karşı karşıya kalabilir. Ancak tükenmişlik sendromunda durum çok daha farklıdır. Tükenmişlik sendromunun belirtileri şu şekilde sıralanabilir:Kronik Yorgunluk Yaşamak
Her insan zaman zaman çeşitli etkenlerden dolayı yorgun hissedebilir. Ancak kronik yorgunluk normal kabul edilen yorgunluktan çok daha farklıdır. Kronik yorgunluk yaşayan bireyler 8 - 10 saatlik yeterli dinlenme süreci sonrasında bile yorgun hissetmeye devam ederler. Kronik yorgunluk sürekli bir yorgunluk hali olduğu için bireyin kişisel bakımına ve sosyal hayatına enerji harcayamaması bile söz konusu olabilir. Tükenmişlik sendromu yaşayan bireyler maruz kaldıkları yoğun stresten dolayı kronik yorgunluk yaşayabilirler.
Motivasyon Kaybı Yaşamak
Motivasyon, bir eylemi yapabilme gücü bulmak için gereklidir. Tükenmişlik sendromu yaşayan bireyler özellikle de iş ile ilgili motivasyon kaybı yaşarlar. Örnek olarak normalde işini çok seven ve büyük bir motivasyonla çalışan bireylerin çalışmaya karşı istekleri kalmayabilir. Bu durum bireyin motivasyonunu kaybetmesine ek olarak tükenmişlik sendromu yaşadığını da gösterebilir.Tahammülsüzleşmek
Tükenmişlik sendromunun en net ve tehlikeli belirtilerinden bir tanesi tahammülsüz hale gelmektir. Normal şartlarda oldukça sakin bir kişiliğe sahip olan insanlar bile tükenmişlik sendromundan dolayı tahammülsüzleşebilirler. Örnek olarak trafikte yaşadığınız küçük bir olumsuzluğun ya da evde kırılan bir bardağın bile sizi çileden çıkarması, tükenmişlik sendromu yaşadığınıza işaret edebilir.Dikkatin Dağılması ve Hafıza Problemlerinin Yaşanması
Tükenmişlik sendromu bireyin hem fizyolojik hem psikolojik bir strese girmesine yol açar. Bu stresten dolayı dikkat dağınıklığı ve hafıza problemleri yaşanabilir. Örnek olarak en ufak detayları bile unutmanız ya da normalde konsantre olarak çalıştığınız bir projeye odaklanamamanız, tükenmişlik sendromu ile karşı karşıya olduğunuzu gösteriyor olabilir.Uyku Bozukluklarıyla Karşı Karşıya Kalmak
Tükenmişlik sendromunun psikolojik ve fizyolojik etkileri, bireylerin uyku konusunda da sorun yaşamalarına sebep olabilir. Birey, tükenmişlik sendromunun etkisiyle kronik bir yorgunluk yaşadığı için çok fazla uyumaya ya da stresin etkisiyle bölük pörçük uykularla uykusuz kalmaya başlayabilir.
Hayatın Anlamsızlaşması
Her insan hayatının çeşitli dönemlerinde hayatı anlamsız bulabilir. Bu durum felsefi ve psikolojik temellere dayandırılabilir. Ancak tükenmişlik sendromunda bireyin hayatı anlamsız bulma durumu sürekli ve dayanılamaz hale gelir. Tükenmişlik sendromu genellikle iş stresinden kaynaklandığı ve insanlar zamanlarının büyük bir çoğunluğunu işte geçirdikleri için oldukça olumsuz düşüncelere kapılabilirler. Birey, “Her günüm stres içinde işte geçiyor. Bu yüzden hayatın bir anlamı yok.” gibi düşüncelere kapılabilir.Sosyal Hayattan Kopmak
Tükenmişlik sendromunda bireyin psikolojik ve fiziksel sağlıkları olumsuz etkilendiği için sosyal hayattan kopmaları da söz konusu olabilir. Bu durumun temel sebebi bireyin sosyalleşmek için yeterli motivasyonu ve fiziksel enerjiyi bulamamasıdır. Bütün bunlara ek olarak tükenmişlik sendromu bireyin hayatı anlamsız bulmaya başlamasından dolayı sosyalleşmeyi de anlamsız bulmasına sebep olabilir.Tükenmişlik Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Tükenmişlik sendromuna neden olabilen durumlar başlıca şu şekilde sıralanabilir:Yoğun İş Yükü
Tükenmişlik sendromunun temel nedenlerinden bir tanesi bireyin çok yoğun bir iş yükü altına girmesidir. Örnek olarak normal şartlarda birden fazla kişinin yapması gereken işleri tek başına üstlenmek zorunda kalan bir çalışan bu durumu kaldırsa da uzun vadede durumu kaldıramayarak tükenmişlik sendromu yaşayabilir.
Sürekli Olarak Yoğun Bir Şekilde Çalışmak
Tükenmişlik sendromuna neden olabilen durumlardan bir tanesi sürekli olarak yoğun bir şekilde çalışmaktır. Elbette ki her işte zaman zaman yoğun çalışma dönemleri olabilir. Ancak bu yoğunluk durumu sürekli hale geliyorsa bireyin hem fiziksel hem psikolojik ihtiyaçları göz ardı edilebileceği için tükenmişlik sendromuna yakalanması söz konusu olabilir. Örnek olarak sürekli bir şekilde birden fazla proje üzerinde yoğun bir şekilde çalışan kişinin uykusuz kalmak, sosyal hayata vakit ayıramamak ve yoğun stresten dolayı tükenmişlik sendromuna yakalanması muhtemeldir.Adaletsiz Şartlar Altında Çalışmak
Adaletsiz şartlar altında çalışmak demek tükenmişlik sendromu da dahil olmak üzere birçok psikolojik problemle karşı karşıya kalmak anlamına gelebilir. Bireyin iş hayatında mobbinge uğraması, çalışmalarının karşılığına değer bir maaş alamaması ya da izin hakkı gibi haklardan mahrum kalması gibi adaletsizlikler, tükenmişlik sendromuna sebep olabilir.
