Hayır Diyememek Nedir?

Hayır Diyememek Nedir?​

Hayır diyememek, bir bireyin çevresindeki insanları üzmemek ya da onları kaybetmemek gibi sebeplerle olumsuz cevaplar veremiyor olmasıdır. Hayır demeyi öğrenmek demek kişisel sınırlarınızı ve hatta psikolojik sağlığınızı korumanız anlamına gelir. Bu yüzden hayır diyememenizin nedenlerini anlamanız ve hayır diyebilme becerisini kazanma konusunda bilgi sahibi olmanız önemlidir. Gelin hayır diyememenin nedenlerine ve sorunun çözümlerine birlikte göz atalım.

Hayır Diyememek Neden Olur?​

Hayır diyememenin nedenleri duruma göre değişkenlik gösterebilir. Psikolojide hayır diyememek, kişisel sınırların korunamaması ile bağdaşlaştırılan bir durumdur. Bunun temel sebebi hayır diyemeyen insanların aslında gerçekten yapmak istemedikleri ve hatta onlara zarar verebilecek şeyleri bile kabul etmeleridir. Bu durum kişinin benliğine, sınırlarına ve hatta ilerleyen dönemlerde psikolojik sağlığına çok büyük zararlar verebilir. Hayır diyememenin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Kalıplaşmış Düşünceler​

Neredeyse her toplumda bazı kalıplaşmış düşünceler bulunur. Bu düşünceler zaman zaman bireyin kişisel sınırlarını ve hatta yapacağı şeyleri bile etkileyebilir. Örnek olarak toplumumuz gibi aile kavramını önemseyen toplumlarda aile üyeleri tarafından söylenen her şeyin kabul edilmesi gerektiğine dair kalıplaşmış düşünceler bulunur. Bu düşünceler bireyin algısı açılmaya başladığı itibaren zihnine yerleşen düşünceler olduğu için hayır diyememesine sebep olabilir.

Onaylanma İhtiyacı​

Her insan zaman zaman ve özellikle de hayatında önemli bir yere sahip olan kişiler tarafından onaylanmak ister. Ancak bazı bireylerin onaylanma ihtiyacı oldukça fazladır. Bu bireyler çevrelerinde bulunan herkes tarafından neredeyse her durumda onaylanmak ve hatta bazen tanımadıkları insanlarla girdikleri küçük etkileşimlerde bile onaylanmış, kabul görmüş gibi hissetmek isterler. Aşırı derecede olan onaylanma ihtiyacı bireyin onaylanmak ve kabul görmek adına hayır diyememesine sebep olabilir.

Otoriter Ebeveynler ile Birlikte Büyümek​

Otoriter ebeveynler ile birlikte büyümenin birçok dezavantajı vardır. Bu dezavantajlardan biri de kişisel sınırların küçük yaşlardan beri ihlal edilmesi ve çocuğun bireysellik kavramını anlayamadan büyümesidir. Özellikle de kendisiyle ilgili yapacağı her türlü seçimde bastırılmış ve ebeveynleri tarafından yönetilerek büyümüş bireyler, erişkin oldukları zaman hayır demeyi bilmiyor durumda olurlar. Bu durumun temel sebebi bireyin erişkin olduktan sonra da tıpkı çocukluktaki gibi önüne çıkan her şeyi kabul etmesi gerektiğini zannediyor olmasıdır.

Olumsuz Durumlardan Kaçınmaya Çalışmak​

Bazı bireyler en ufak olumsuzluğa bile tahammül edemezler. Bu kişiler için küçük tartışmalar ve hatta iki insanın aynı fikirde olmaması bile büyük bir stres kaynağıdır. Olumsuz durumlardan kaçınmaya çalışan bireyler her şeye evet cevabını vererek kendilerini olumsuzluklardan korumaya çalıştıkları bir duvar örerler. Bu duvar kısa vadede onları koruyor gibi görünse de uzun vadede kişisel sınırlarını ihlal ettirdikleri için daha büyük problemler yaşamalarına sebep olur.

Pişmanlıktan Korkmak​

Neredeyse herkes pişmanlık yaşamaktan korkar. Ancak bazı bireylerin pişmanlık yaşamaya olan korkuları çok daha fazladır. Pişmanlık yaşamaktan aşırı derecede korkan bireyler onlara sunulan her teklife olumlu yanıt vererek ileride yapmadıkları şeyler için pişman olmayı önlemeye çalışırlar. Bu durum da hayır deme becerilerinin körelmesine ve hatta kaybolmasına sebep olabilir.

Hayır Diyememe Hastalığı Var Mı?​

Hayır diyememe hastalığı olarak anılan spesifik bir sağlık problemi yoktur. Ancak hayır diyememek genellikle bağımlı kişilik bozukluğu, sosyal fobi ve kaygılı bağlanma gibi psikolojik sağlık problemleri ile bağdaşlaştırılan ve bu problemlerin en belirgin belirtileri arasında yer alan bir durumdur.

Hayır Diyebilme Becerisi Nasıl Kazanılır?​

Hayır diyebilme becerisini kazanmak için şu önerileri dikkate alabilirsiniz:

Psikolojik Destek Alın​

Psikolojik destek almak neredeyse herkes için gerekli ve faydalıdır. Klinik psikologlar tarafından alacağınız psiolojik destek sayesinde hayır diyememenizin altında yatan sebepleri doğru bir biçimde öğrenebilir ve sorunu profesyonel yardım ile çözebilirsiniz.

Kalıplaşmış Düşüncelerden Sıyrılmaya Çalışın​

Hayır diyememeye sebep olan durumlar arasında yer alan kalıplaşmış düşünceler, genellikle toplum ya da birlikte büyüdüğünüz aile üyeleriniz tarafından zihninize yerleştirilir. Bu düşüncelerin bir kısmı doğru olmayabilir ya da sizin kişiliğinize ve bireyselliğinize zarar verebilir. Kalıplaşmış düşüncelerden sıyrılmak için bir birey olduğunuzu ve size dayatılan her fikri kabul etmenize gerek olmadığını hatırlayın. Bu düşünceleri reddetmek bile hayır diyebilme becerisi kazanma konusunda atacağınız çok önemli bir adım ve bir hayır deme örneği olacaktır.

Sadece Hayır Demeyi Deneyin​

Hayır diyemeyen bireyler hayır deme beceresini kazanmaya çalışırken olumsuz cevaplar verdikleri zaman bu cevapların sebeplerini çok ayrıntılı bir şekilde açıklarlar. Bu durum da hayır cevabını vermelerini zorlaştırır ve kendilerini kötü hissetmelerine sebep olabilir. Hayır derken çok fazla ayrıntıya değinmek demek karşı tarafın sizi manipüle ederek cevabınızı evet cevabına çevirmesi anlamına da gelebilir. Örnek olarak bir arkadaşınız sizden bir iyilik istediyse ve bunu yapmak istemiyorsanız bunu meşguliyetleriniz yüzünden yapamadığınıza dair uzun bir konuşma yapmak yerine sadece “Üzgünüm ama bunu yapamayacağım.” deyip geçebilirsiniz.

İnsanların Tepkilerinden Korkmayın​

Hayır diyememenin altında yatan temel sebeplerden biri olumsuz tepkilerden korkmaktır. Ancak unutmayın ki her insanın sizi sevmesi, sizi değerli bulması ve size sürekli olarak olumlu tepkiler vermesi mümkün değildir. Karşı taraf size olumsuz bir tepki verecek diye evet dediğiniz her şey, kişisel sınırlarınızı ihmal etmenize ve hayır diyebilme becerinizin olumsuz etkilenmesine sebep olur.

Önce “Ben” Demeyi Bilin​

Önce “ben” deme düşüncesi bazı insanlara bencillik gibi gelse de aslında durumun bencillikle pek de ilgisi yoktur. Bir insan kendi çıkarlarını gözetmez, sınırlarını korumaz ve psikolojik ya da fiziksel sağlığını tehlikeye atacak kadar empatik hale gelirse o insanın ne kendisine ne de çevresine faydası kalmayabilir. Bu yüzden önceliğinizin her zaman kendiniz olduğunu bilin. Sizi mutlu etmeyecek, yıpratacak ve hatta size zarar verecek durumlardan karşı taraf üzülecek ya da sinirlencek olsa bile uzak kalın ve kendinizi koruyun. Unutmayın ki hayatınızda sıfatı ne olursa olsun sizden daha değerli biri olamaz.

İlk Etapta Kendinizi Biraz Zorlamaya Çalışın​

Hayır diyebilme becerisini kazanmaya çalışırken en çok zorlanacağınız dönem muhtemelen ilk zamanlar olacaktır. Uzun süreler boyunca hayır diyebilme becerisini kaybetmiş ve insanları sürekli memnun etmeye çalışan biriyken bir anda değişmeye ve hayır diyebilmeye çalışmak oldukça zorlayıcı olabilir. Ancak hayır diyebilme becerisini kazanmak birkaç kere hayır diyebilmeyi başardıktan sonra çok daha kolay hale gelir. Bu durumun temel sebebi hayır diyebilmenin çok büyük bir özgürlük olması ve bu özgürlüğü tattıktan sonra hayır deme konusunda daha rahat hissetmektir.

Sizi Değişmekle Suçlayanlara Kulak Asmayın​

Hayır diyebilme becerisini kazanmaya çalıştığınız dönemde çevrenizde manipülatif ve çıkarcı insanlar varsa bu insanlar tarafından değişmekle suçlanabilirsiniz. Bu durumun temel sebebi yerinde hayır diyebilmeyi bilen bireylerin diğer insanların çıkarları için kullanılamamasıdır. Siz hayır demeyi öğrendikçe sizi kullanamamaya ve manipüle edememeye başlayan kişiler tarafından eleştirilebilirsiniz ama bu eleştirilere kulak asmayın. Aslında bu eleştiriler herhangi bir yapıcılığı bulunmayan ve kişisel sınırlarınıza zarar veren eleştirilerdir. Bu yüzden süreç boyunca yıkıcı eleştirilerden uzak durun ve bunlara kulak asmayın.