Para Basmak Çözüm mü?

Para Basmak Çözüm mü?

Ekonomik kriz zamanlarında toplum içerisinde en çok duyduğumuz cümlelerden birisi şudur: “Devletimiz yetecek kadar para bassın, sorunumuz çözülür!” Gerçekten durum bu kadar kolay mı? Para basmak kısa vadede ülkeye rahatlama sağlasa da uzun vadede ekonomi açısından ne gibi etkileri olur? Bu soruların cevabı, para kavramının yalnızca bir kağıt parçası olmadığını anlamakla başlamaktadır.


1. Para Basmak Nedir, Neden Yapılmaktadır?

Merkez bankaları zaman zaman piyasalara likidite sağlamak, ekonomik daralmayı önlemek veya borçları hızlıca kapatmak için para basma yoluna başvurabilmektedir. Bu süreç teknik anlamında “parasal genişleme” olarak adlandırılmaktadır.

Para basma durumu çoğu zaman şu durumlarda ülke gündemine gelmektedir:

• Devletin bütçe açığı varsa,
• Finansal sistemde likidite sıkıntısı varsa
• Ekonomi resesyon (durgunluk) içindeyse.

Fakat para arzını artırmak, her zaman ekonominin canlanacağı anlamına gelmemektedir. Hatta ve hatta yanlış yönlendirilirse “hiperenflasyon” gibi durumlara yol açarak ülke çapında ciddi ekonomik krizlere sebep olabilir.

2. Para Basmak Enflasyona Sebep Olur mu?

Bu sorunun cevabı çoğu durumda evettir, genelde para arzı arttığı zaman enflasyon da aynı oranda artmaktadır. Bunun sebebi piyasa içerisinde çok daha fazla para dolaşırken, hizmet ve mal miktarı aynı kaldığından bu şeylerin fiyatlarının yükselmesidir. Bu, terimsel olarak talep enflasyonu olarak bilinmektedir.

Geçmiş tarihlerle bu durumu pekiştirmek istersek şu örnekleri verebiliriz:

• Almanya (Weimar Cumhuriyeti): 1920’lerde almanların parası o kadar değersizleşmişti ki alman halkı maaşlarını almaya el arabaları ile gidiyordu.
• Venezuela: Aşırı para basımı hiperenflasyona yol açtı.

Bu gibi örnekler, ülkelerin kontrolsüz bir şekilde para basmalarının ülke ekonomisini nasıl da çöküşe götürebileceklerinin en canlı kanıtlarındandır.

3. Para Basmak Her Zaman Zararlı Mıdır?

Para basmak her zaman zararlı değildir. Belirlenen hedefe kontrollü bir şekilde para basmak, kriz dönemlerinde doğru ve başarılı para politikaları ile desteklendiği zaman işe yarayabilmektedir. Bu durum ile ilgili örnek vermek gerekirse:

• Pandemi zamanında birçok ülkenin ekonomisini kalkındırmış olması,
• ABD’nin 2008 krizi sonrası uyguladığı niceliksel genişleme politikaları.

Fakat buradaki en önemli etken güvendir. Halk ve yatırımcılar, merkez bankasına ve devletin politikalarına güvenmediği takdirde, para ne kadar çoğalırsa çoğalsın her türlü değerini kaybeder.



Para Basmak, Bir “Kolay Çözüm” mü?

Para basmak kısa vadede ülkelerin sorunlarını çözüyormuş gibi gözükse de uzun vadede, döviz krizi, yatırımcıların ve halkın yaşayacağı güven kaybı ve enflasyon gibi sorunları tetikleyerek daha kötü bir duruma sokabilir. Ekonominin sağlıklı bir şekilde büyümesi için istikrarlı bir para politikasına sahip olmalı, üretim gücüne önem verip ekonomiyi kalkındırmak gerekmektedir.