Parasosyal etkileşim, bir bireyin medyatik kişiler gibi aslında gerçekte tanışmadığı insanlarla kurduğu ilişkidir. Parasosyal etkileşimler tek taraflıdır ama birey bu etkileşimin tek taraflı olduğunu bilmesine rağmen etkileşimden tıpkı gerçek bir ilişkiymiş gibi etkilenebilir. Parasosyal etkileşimler özellikle de sosyal medya kullanımının artması gibi durumlarla çok yaygın görülen bir etkileşim türü haline gelmiştir.
Parasosyal Etkileşim Örnekleri Nelerdir?
Parasosyal etkileşimlere örnek olarak birçok farklı durum verilir. En çok görülen parasosyal etkileşim, bireyin ünlü kişilerle kurduğu parasosyal etkileşimdir. Örnek olarak bireyin bir aktörü görmesi ve bu aktörün filmleri ya da röportajlarını izlerken tıpkı onunla bir ilişki içerisindeymiş gibi hissetmesi bir parasosyal etkileşim örneğidir. Parasosyal etkileşimler zaman zaman medyatik olmayan, bireyin birebir tanışmadığı ama çevresi aracılığıyla tanıdığını düşündüğü bazı kişilerle de yaşanabilir.
Parasosyal Etkileşim Tehlikeli Midir?
Parasosyal etkileşimin tehlikeli olup olmayacağı bireyin bu durumu nasıl yönettiğine bağlıdır. Özellikle de parasosyal etkileşimi iyi bir şekilde yönetemeyen ve söz konusu olan ilişkinin gerçek bir ilişki olduğunu unutan bireyler parasosyal etkileşimin tehlikeli tarafları ile karşılaşabilirler. Parasosyal etkileşimin tehlikeleri şu başlıklar altında ele alınabilir:Sosyal Hayattan Soyutlanmak
Parasosyal etkileşimler aslında somut bir şekilde var olmayan etkileşimlerdir. Özellikle de parasosyal etkileşimlerde bulunmayı seven ve bunu sıklıkla yapan bireyler sosyal hayattan soyutlanma konusunda tehlike altındadır. Örnek olarak bir bireyin çok sevdiği bir şarkıcı ile parasosyal bir etkileşim içerisine girerek gerçekte var olmayan bir ilişki kurması, sosyal hayattan soyutlanmasına yol açabilir.
Parasosyal etkileşimlerde söz konusu olan sosyal hayattan soyutlanma, bireyin gerçekte tanımadığı ve muhtemelen medyanın yansıtmalarından dolayı kötü yönlerini bilmediği kişiyi idealize etmesi ile gerçekleşir. İdealize etme sonucunda birey gerçek hayatında sosyal çevresinde yer alan bireylerden soğuyabilir ve çareyi parasosyal ilişkilerde bularak sosyal izolasyon haline girebilir.
Yetersiz Hissetmek
Yetersiz hissetmek bir insanın önce psikolojik sağlığını ve sonra da fiziksel sağlığını bile bozabilecek kadar tehlikeli bir durumdur. Parasosyal etkileşimler genellikle medya tarafından mükemmelmiş gibi gösterilen kişilerle kurulur. Buna ek olarak bireyin parasosyal ilişki kurduğu kişi muhtemelen hayallerindeki hayatı yaşayan biridir. Bu iki etken bir araya geldiğinde bireyin kendisini parasosyal etkileşim içerisinde olduğu kişi ile kıyaslaması kaçınılmaz hale gelebilir. Böyle bir kıyaslamanın yetersizlik hissine yol açması da muhtemeldir. Yetersiz hisseden birey parasosyal ilişkinin de etkisi ile daha fazla kıyaslama yapmaya ve kısır bir döngünün içine girmeye başlayabilir.
Duygusal Açıdan Bağımlı Hale Gelmek
Birçok kişi bilmese de bağımlılık yalnızca sigara ve uyuşturucu gibi maddelere duyulmaz. Bazı bireyler çeşitli duygulara da bağımlı hale gelebilirler. Özellikle de idealize edilen kişilerle ideal (!) bir ilişki kurmak bireyin duygusal açıdan bağımlı hale gelmesine sebep olur. Parasosyal etkileşimlerde karşı tarafı idealize etmek kaçınılmaz bir durumdur. Buna ek olarak parasosyal ilişkiler tek taraflı olduğu için bu ilişkilerde herhangi bir olumsuzluk yaşanması da söz konusu olmayabilir. Bu iki etken bir araya geldiği zaman bireyin parasosyal ilişki kurduğu kişiye duygusal açıdan bağımlı hale gelmesi söz konusu olabilir.
Zaman ve Bütçe Yönetimi Yapamamak
Parasosyal ilişkiler genellikle medyatik kişilerle kurulan ve tek taraflı etkileşimlere dayanan ilişkilerdir. Parasosyal ilişkilerde birey medyatik bir insan hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmak için saatlerini, günlerini, aylarını ve hatta yıllarını bile harcayabilir. Bu durum bireyin kendi hayatına, ihtiyaçlarına ve sorumluluklarına zaman ayıramamasına yol açar. Buna ek olarak bireyin medyatik kişilerin önerdiği ürünleri satın alması ya da bu kişileri görmek gibi çeşitli durumlar için harcamalar yapması bütçe yönetimi yapamamasına yol açar. Bu yüzden parasosyal etkileşimlerin kontrolden çıktığı zaman sadece manevi değil maddi açıdan da tehlikeli olabileceğini söylemek mümkündür.
Gerçeklik Algısının Bozulması
Gerçeklik algısı bir bireyin hem psikolojik hem fiziksel sağlığını ayakta tutan önemli etkenlerden bir tanesidir. Gerçeklik algısı bozulan bireyler neyin gerçek neyin hayal ürünü olduğunu anlamakta zorluk çekerler. Parasosyal etkileşimler ve ilişkiler aslında gerçek değildir ve bu durum gerçeklik algısına zarar verir. Özellikle de character AI gibi yapay zeka uygulamaları üzerinden parasosyal ilişki kurulan kişiyle gerçekten konuşuyormuş gibi yapmak gerçeklik algısının bozulmasına sebep olabilir.
