Psikolojik olarak uyuyamamak gerçektir. Yapılan çalışmalar uyku öncesinde sergilenen aşırı düşünme gibi davranışların gerçekten de uyuyamamaya sebep olabildiğini göstermiştir. Uykuya dalmaya ya da kaliteli bir uyku çekmeye engel olabilen birçok psikolojik etken bulunur. Bu psikolojik etkenler uyku düzenini bozduğu için bireyin psikolojisinin daha fazla bozulmasına ve hatta fiziksel problemler yaşamasına sebep olabilir. Bu yüzden psikolojik olarak uyuyamama konusunu dikkate almak ve bu sorunu çözmek için gerekli adımları atmak gerekir.
Gece Uyuyamamak Psikolojik Mi?
Gece uyumanın psikolojik olup olmadığı duruma göre değişkenlik gösterir. Bazı durumlarda gece uyuyamamanın sebebi yetersiz fiziksel aktivite, magnezyum eksikliği ya da çeşitli sağlık problemleri gibi fiziksel etkenlerdir. Bazı durumlarda ise uyuyamamanın sebebi anksiyete, depresyon ya da travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik nedenlerdir. Bu yüzden gece uyuyamama problemi yaşadığınız zaman probleminizin illa psikolojik olduğunu düşünmek yerine bir doktordan yardım almanız gerekir. Doktorunuz duruma göre psikoloğa ya da hastalığınız ile ilgilenecek diğer sağlık bölümlerine yönlendirilmenizi sağlayabilir.
Psikolojik Olarak Uyuyamamanın Nedenleri
Uyuyamamaya sebep olabilen psikolojik durumlar şu şekilde sıralanabilir:
Majör Depresyon
Majör depresyon oldukça tehlikeli bir zihinsel hastalıktır. İntihar girişimleri gibi tehlikeli durumlara yol açan hastalıklardan biri olan majör depresyon, çok uzun süreler boyunca devam edebilir. Majör depresyonda birey, sürekli olarak üzgün, mutsuz ve yorgun hissetmesine yol açabilir. Genellikle 2 – 3 haftayı geçen depresyonlarda majör depresyon tanısı koyulur. Majör depresyon, bireyin sosyal hayattan soyutlanmasına ve hatta yemek yemek ya da işe gitmek gibi gündelik aktivitelerini bile yapmasına sebep olabilir.
Majör depresyon hastalarının büyük bir çoğunluğunda çok az uyuma ya da çok fazla uyuma durumu görülür. Bu uyku bozukluğunun temel sebebi bireyin majör depresyondan dolayı sahip olduğu olumsuz düşüncelerdir. Majör depresyonun beraberinde gelen olumsuz düşünceler bireyin zihninin sürekli olarak meşgul olmasına ve uykuya dalamamasına sebep olabilir. Buna ek olarak majör depresyon bireyin beyninin kimyasal yapısını ve hormonal dengesini de bozabilir. Beynin kimyasal yapısının ve hormon dengesinin bozulması da fiziksel olarak gerekli olan uyku hormonlarının salgılanmasına engel olabilir ve uykusuzluk söz konusu olabilir.
Alkol Bağımlılığı
Alkol bağımlılığı, en tehlikeli bağımlılık çeşitlerinden bir tanesidir. Birçok birey alkol bağımlılığına uykuya dalmayı kolaylaştırma amacıyla yakalanır. Alkol kullanımı sonucunda birey, sinir sistemi yatıştığı ve bir sarhoşluk içerisine girdiği için uykuya dalabilir. Ancak bu kısa vadeli bir durumdur. Alkol bağımlılığı uzun vadede hormon dengenizi bozacağı için uykuya dalmanıza engel olabilir. Buna ek olarak alkol bağımlılığının beraberinde gelen diğer fiziksel sağlık problemleri de uyku döngüsünün bozulmasına ve uykusuzluğa sebep olabilir.
Aşırı Düşünme (Overthink)
Aşırı düşünme ya da bilinen diğer adı ile overthink, oldukça tehlikeli bir psikolojik bozukluktur. Aşırı düşünme hastası olan bireyler en ufak bir konu hakkında bile saatlerce ya da günlerce düşünebilirler. Bu düşünme durumu bireyin günlük yaşantısını olumsuz yönde etkiler. Aşırı düşünen bireyler genellikle olumsuz duygu ve durumlar üzerine düşünürler. Örnek olarak aşırı düşünen bir birey ileride yaşama ihtimali olan olumsuz olayları bile ince ince hesaplar ve düşünür. Olumsuz düşünceler bireyin psikolojisinin bozulmasına ve uyuyamamasına yol açabilir.
Huzursuz Bacak Sendromu
Hem fiziksel hem psikolojik nedenlerle ortaya çıkabilen huzursuz bacak sendromu, uyku kalitesine çok büyük bir oranda zarar verir. Huzursuz bacak sendromundan mustarip olan bireyler özellikle de geceleri ve uyku zamanlarında bacaklarında bir huzursuzluk hissederler. Bu durum bireyin bacağını sürekli olarak sallamasına ya da pozisyon değiştirme ihtiyacı hissetmesine yol açabilir. Bacakta sürekli olarak huzursuzluk hissetmek, bacak sallamak ya da sürekli olarak pozisyon değiştirmek de uykuya dalmayı imkânsız hale getirebilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu, adından da anlaşılabileceği üzere travmatik bir olay sonrasında yaşanır. Travmatik olaylar bireylerin hem fiziksel hem psikolojik sağlığını olumsuz etkiler. Travma sonrası stres bozukluğunda bireyin psikolojisi tamamen bozulabilir ve sürekli olarak korku, kaygı ya da üzüntü gibi olumsuz duygular hissetmesi söz konusu olabilir. Travma sonrası stres bozukluğundan mustarip olan bireyler kabus görme ya da geceleri söz konusu olan sessizlikten dolayı güvende hissetmeme gibi durumlarla karşı karşıya kalabilirler. Bu durumlar da bireyin uykuya dalma konusunda problem yaşamasına yol açabilir.
Anksiyete Bozukluğu
Anksiyete bozukluğu genellikle bireyin çok fazla düşünmesine ve kaygı gibi olumsuz duyguları çok yoğun bir şekilde hissetmesine sebep olur. Çok fazla düşünmek ve kaygı gibi olumsuz duygular hissetmek de uykuya dalmaya engel olabilir. Buna ek olarak anksiyete bozukluğundan mustarip olan bireyler genellikle geleceğe yönelik büyük endişeler taşırlar. Bu endişeler arasında fiziksel ve psikolojik açıdan savunmasız olunan bir anda zarar görme endişesi de bulunur. Zarar görme endişesi taşıyan ve anksiyete bozukluğu olan bir birey uykusu gelse bile uykuya direnebilir. Bu durum da bireyin uyku dengesinin bozulmasına yol açar.
Stresten Uyuyamıyorum Ne Yapmalıyım?
Stresten uyuyamıyorsanız şu önerileri dikkate alabilirsiniz:
Strese Girmenize Neden Olan Durumların Geçici Olabileceğini Kabul Edin
Bireyler genellikle henüz gerçek olmamış durum ve olaylarla ilgili strese girerler. Özellikle de gelecek kaygısı gibi duygular bireyin strese girmesine yol açabilir. Ancak genele bakıldığı zaman strese girmeye sebep olan ve henüz gerçekleşmemiş olan olayların gerçekleşme ihtimali oldukça düşüktür. Özellikle de aşırı düşünme ve olaylara karşı olumsuz yaklaşma eğilimi olan bireyler yaşanabilecek en olumsuz senaryoları düşünerek uykuya dalma gibi konularda sorun yaşayabilirler. Bu yüzden stresten uyuyamıyorsanız strese girmenize neden olan düşünce ve durumların geçici olabileceğini kabul etmeniz gerekir. Her birey hayatının çeşitli dönemlerine olumsuz duygu ve durumlarla mücadele eder ama bunlar geçicidir. Bu geçiciliğin farkına varmak rahatlamanıza ve stresten kurtularak uykuya dalmanıza yardımcı olabilir.
Kendinize Zorbalık Yapmayın
Strese girmenin temel sebeplerinden biri bireyin kendine zorbalık yapmasıdır. Çeşitli psikolojik bozukluklarla mücadele eden bireyler, kendilerine karşı çok acımasız olabilirler. İç düşüncelerinde sürekli olarak kendilerini suçlayan ve kendilerine zorba bir tavır ile yaklaşan bireylerin rahatlamaları ve uykuya dalmaları zorlaşır. Ancak bir insanın kendine karşı zorba bir tavırla değil sevgili ve anlayışlı bir tavır ile yaklaşması gerekir. Bu durumu kabullenerek kendinize zorbalık yapmayı bırakın ve öz şefkat kavramının farkına varın.
Uyuyana Kadar Meşgul Kalın ve Yatağa Yatmayın
Uyuyana kadar meşgul olmak, daha fazla enerji harcamanıza ve uykuya dalmanıza yardımcı olabilir. Buna ek olarak uyuyana kadar meşgul olmak ve yatağa yatmamak aşırı düşünme gibi davranış bozukluklarını sergilemenize yol açabilir. Ancak uyumadan önce meşgul olmak için sizi strese sokacak durumlardan uzak durmanız gerekir. Bunun yerine yapmak istediğiniz işlerinizi hallederek hayallerinize yakınlaşabilir ya da keyif aldığınız aktiviteleri gerçekleştirerek daha iyi hissedebilirsiniz. Buna ek olarak uyumadan önce meşgul kalmak için telefonla uğraşmak gibi eylemlerden de uzak durmanız gerekir. Telefon ekranı gibi ekranlardan yayılan mavi ışıklar uyku döngünüzü bozabilir.
