Zorbalık, bir insanın daha güçlü olan ya da daha yüksek bir statüde olan başka bir insan tarafından ezilmesidir. Ancak zorbalık zaman zaman yalnızca bir kişi tarafından değil bir topluluk tarafından bir kişiye ya da başka bir topluluğa karşı da yapılabilir. Fiziksel ya da psikolojik şiddet ile ortaya çıkan zorbalık, bireylerin hayatını küçük yaşlardan itibaren mahvedebilen bir davranış türüdür.
Zorbalık Türleri Nelerdir?
Zorbalık çok farklı alanlarda görülebilen toksik bir davranış çeşididir. Bu yüzden zorbalığı türlere ayırmak mümkündür. Zorbalık türleri şunlardır:Sözlü Zorbalık
Sözlü zorbalık en çok görülen ve oldukça tehlikeli olan bir durumdur. Sözlü zorbalıkta zorbalık yapılan kişi ya da kişilere karşı oldukça kırıcı, aşağılayıcı ve hakaret içeren cümleler kullanılır. Sözlü zorbalığa maruz kalan bireyler toplumdan soyutlanabilirler ve sosyal fobiden mustarip haline gelebilirler. Buna ek olarak sözlü zorbalık bir bireyin insanlara karşı bakış açısını tamamen değiştirebilir ve psikolojisini bozabilir.Fiziksel Zorbalık
Fiziksel zorbalık, en tehlikeli zorbalık türlerinden bir tanesidir. Özellikle de fiziksel olarak üstün güce sahip şahıslar tarafından uygulanan fiziksel zorbalıkta bireyin hem psikolojik hem fiziksel sağlığı tehlikeye girer. Fiziksel zorbalık sonrasında birey psikolojik ve fiziksel açıdan problemler yaşarken aynı zamanda uzun vadeli olarak travma sonrası stres bozukluğu ve sosyal fobi ile mücadele etmek zorunda kalabilir.
Cinsel Zorbalık
Cinsel zorbalık, taciz kapsamına giren oldukça tehlikeli bir durumdur. Cinsel zorbalık denildiği zaman akıllar yalnızca fiziksel cinsel istismar gelse de durum böyle değildir. Elbette ki fiziksel olarak gerçekleşen cinsel istismar cinsel zorbalık kapsamındadır ama cinsel içerikli şakalar, küfürler, özel bölgelere karşı olan ufak dokunuşlar ya da bireyin mahrem fotoğraflarının izinsiz bir şekilde çekilmesi ve paylaşılması gibi durumlar da cinsel zorbalık kapsamına girer. Cinsel zorbalık sonucunda bireyin cinsel kimlik karmaşası, depresyon ve sosyal fobiden mustarip hale gelmesi muhtemeldir.Siber Zorbalık
Günümüzde oldukça yaygın bir durum haline gelen siber zorbalık, dijital platformlar üzerinden yapılan zorbalıktır. İnsanların paylaşımları altına yapılan hakaret, küfür ve aşağılama sözcükleri içeren yorumlar ya da bireyin adına sahte hesaplar kurmak gibi birçok davranış siber zorbalık kapsamına girer. Siber zorbalığın izleri yalnızca dijital dünyada kalmayıp bireyin depresyona girmesi ve hatta kendine zarar verme düşüncelerine kapılmasıyla da görülebilir.
Akran Zorbalığı
Akran zorbalığı, aynı yaş grubundaki bireylerin birbirlerine kötü sözler söylemesi, fiziksel ya da psikolojik açıdan zarar vermesi gibi olumsuz durumlardır. Özellikle de çocuklar arasında çok fazla görülen akran zorbalığı, bir insanın kişiliğine ve psikolojik sağlığına tamamen etki edebilir. Çocukluk yıllarında akran zorbalığına uğrayan bir birey akademik anlamda başarısızlık yaşamak, sosyal ilişkiler kurma konusunda zorlanmak, travma sonrası stres bozukluğu yaşamak ve ömür boyunca sosyal fobiye sahip olmak gibi tehlikeli durumlarla karşı karşıya kalabilir.İlişkisel Zorbalık
İlişkisel zorbalık, fark edilmesi zor olan zorbalık çeşitlerinden bir tanesidir. İlişkisel zorbalık genellikle etkileşim içerisinde bulunan bireyler arasında görülür. İlişkisel zorbalık kapsamında bireyin sosyal çevresi tarafından dışlanması, gerçek olmayan olaylardan dolayı kötü bir üne sahip olması ya da sürekli olarak eleştirilmesi gibi olumsuz durumlar söz konusu olabilir. İlişkisel zorbalık fark edilmesi zor bir durum olduğu için bireyin uzun süreler boyunca toksik insanlarla aynı çevrede kalıp psikolojik sağlığının bozulmasına yol açabilir.Ayrıştırıcı Zorbalık
Özellikle de etnik ve fikir açısından zengin toplumlarda çok fazla görülen ayrıştırıcı zorbalık oldukça tehlikelidir. İnsanları dinlerine, cinsiyetlerine, sağlık durumlarına, görünüşlerine, cinsel yönelimlerine ya da ırklarına göre yargılamak ve soyutlamak, ayrıştırıcı zorbalık kapsamına girer. Ayrıştırıcı zorbalık yüzünden bireyin benlik algısının yok olması, sosyal fobiye sahip olması ve hatta kendine zarar vermesi bile söz konusu olabilir.
İş Yeri Zorbalığı (Mobbing)
İş yeri zorbalığı ya da diğer adı ile mobbing iş yerinde bulunan bir çalışana ya da çalışanlara karşı uygulanan kötü muameledir. İş yeri zorbalığı genellikle patronlar gibi üst statüde yer alan bireyler tarafından uygulanır. İşçilerinin haklarının çiğnenmesi, patronların çalışanlara karşı saygısız tavırlar sergilemeleri ve işlerin zorlaştırılması gibi iş yerlerinde yaşanan birçok durum iş yeri zorbalığı kapsamına girer. İş yeri zorbalığından dolayı bireyin tükenmişlik sendromu, maskelenmiş depresyon ve başarısızlık ile karşı karşıya kalması söz konusu olabilir.Zorbalık Nasıl Önlenir?
Zorbalığı önlemek için birçok şey yapılabilir. Bu şeylerin başında çocukları doğru bir şekilde yetiştirmek gerekir. Çocuklarımızı empati kurmayı bilen ve bireylerin kişisel sınırlarına saygı duyan bireyler olacak şekilde yetiştirirsek yeni zorbalar yaratmak yerine zorbalığa karşı önlem alabiliriz. Çocukları bu şekilde yetiştirmenin en güzel ve etkili yolu da onların taklit etme mekanizmalarını kullanmak yani zorbalık yapmayan yetişkinlerler olarak onlara örnek olmaktır. Buna ek olarak zorbalığın önlenmesi kapsamında psikolojik uzman desteğinin arttırılması, bireylerin kişisel sınırlarının daha iyi bir şekilde korunması ve ayrıştırıcılığı ortadan kaldıracak birleştirici etkinliklerin düzenlenmesi gibi eylemler sayılabilir.Zorbalık Yapan Birine Nasıl Davranmalıyız?
Zorbalık yapan birine karşı nasıl davranmanız gerektiği, duruma göre değişkenlik gösterebilir. Öncelikle yaşınız küçükse ve özellikle de reşit değilseniz bu zorbalığı ebeveynleriniz ya da öğretmenlerini gibi erişkin kişilere bildirmeniz gerekiyor. Bu sayede kendinizi koruma altına almanız ve zorbalık konusunda destek görmeniz daha kolay hale gelir. Buna ek olarak zorbalarla başa çıkmak için bazı öneriler şunlardır:Durumu Dikkatli ve Doğru Bir Şekilde Analiz Edin
Her olumsuz olay ya da cümle zorbalık değildir. Bu yüzden bir kişinin zorba olup olmadığını dikkatli ve doğru bir şekilde analiz etmeniz gerekiyor. Karşınızdaki kişi size kendinizi kötü hissettiriyor sizi duygusal ya da fiziksel fark etmeksizin herhangi bir şekilde istismar ediyorsa bu durumlar o kişinin zorba olduğunu gösterir. Buna ek olarak zorbalık yapan kişinin neden zorbalık yaptığını analiz etmek de önemlidir. Zorbalık bazen bir insanın savunma mekanizması olarak kullandığı bir davranış çeşidi olabilir. Böyle bir durumda o insanın kendini korumak istediği ve uğruna zorbalık yapacağı duruma gelmesine sebep olan durumu analiz ederek zorbalığı kontrol altına alabilirsiniz.
